Αγίου Νεκταρίου Μητροπολίτου Πενταπόλεως του θαυματουργού

Ο ΣΤΑΥΡΟΣ
Παρουσίαση: υπό αρχιμ. Βασιλείου Μπακογιάννη
ΕΚΔΟΣΕΙΣ
ΝΕΚΤΑΡΙΟΣ Δ. ΠΑΝΑΓΟΠΟΥΛΟΣ

«Ο λόγος γαρ ο του σταυρού τοις μεν απολυμμένοις μωρία εστί,
τοις δε σωζόμενοις ημίν δύναμις Θεού εστί»
(Α' Κορ. 1,18)

Άγιος ο Ιωάννης Δαμασκηνός:
•«Ό,τι έκανε ο Χριστός στον κόσμο αυτό, ήταν μεγάλο και Θαυμαστό.
Όμως: το πιο θαυμαστό απ όλα ήταν ο Τίμιος Σταυρός».
•«Διότι: Με τον σταυρό, και μόνο με τον σταυρό, καταργήθηκε ο θάνατος, καταλύθηκε η αμαρτία, σκυλεύθηκε ο άδης, χαρίσθηκε η Ανάσταση, ανοίχθηκαν οι πόρτες του παραδείσου, και με την δύναμη του καταφρονούμε τον κόσμο τούτο και τον θάνατο»
(Ί. μ. σελ. 11-12). Βλ. Ακριβής έκδοσις ορθοδόξου πίστεως, Δ.

ΑΠΟΣ ΙΩΑΝΝΗΣ Ο ΧΡΥΣΟΣΤΟΜΟΣ:
«Σταυρός το κατά των δαιμόνων τρόπαιον,
η κατά της αμαρτίας μάχαιρα,
το ξίφος, ώ τον όφιν εκέντησεν ο Χριστός.
Σταυρός το του Πατρός θέλημα,
η τον Μονογενούς δόξα,
το τον Πνεύματος άγαλλίαμα,
ο των αγγέλων κόσμος,
της Εκκλησίας η ασφάλεια,
το καύχημα Παύλου,
το των Αγίων τείχος.
το φως της οικουμένης απάσης»
(Ί. μ.σελ. 37).

ΑΦΙΕΡΟΥΤΑΙ
ΤΩ ΣΕΒΑΣΜΙΩΤΑΤΩ ΚΑΙ ΠΑΝΙΕΡΩΤΑΤΩ
ΜΗΤΡΟΠΟΛΙΤΗ ΑΘΗΝΩΝ & ΠΡΟΕΔΡΩ ΤΗΣ
ΙΕΡΑΣ ΣΥΝΟΔΟΥ Κ.Κ. ΘΕΟΚΛΗΤΩ ΕΙΣ
ΕΝΔΕΙΞΙΝ ΑΚΡΑΣ ΥΠΟΛΗΨΕΩΣ ΚΑΙ
ΑΔΕΛΦΙΚΗΣ ΑΓΑΠΗΣ
+ Ο ΠΕΝΤΑΠΟΛΕΩΣ ΝΕΚΤΑΡΙΟΣ
ΤΟΙΣ ΕΝΤΕΥΞΟΜΕΝΟΙΣ

Την μελέτην μου περί του τιμίου Σταυρού έγραψα κατά αίτησιν του Σεβασμιωτάτου(1) Μητροπολίτου Αθηνών και Προέδρου της Ιεράς Συνόδου Κ. Κ. Θεοκλήτου προς ανασκευήν των εσφαλμένων γνωμών και δοξασιών ανθρώπων πεπλανημένων εχόντων φρόνημα και άγνοιαν τελείαν της Ιστορικής του Τιμίου Σταυρού εμφανίσεως κ.τ.λ. Δεχθέντες την πρότασιν του Σεβασμιωτάτου συνετάξαμεν την ανά χείρας μελέτην ην εδημοσιεύσαμεν εν τω Ιερώ Συνδέσμω περιοδικώ του Ομωνύμου Ιερού συνδέσμου. Την μελέτην ταύτην δημοσιεύομεν αύθις μετά τίνος συμπληρώσεως όπως διαδόσωμεν εις ευρύτερον κύκλον αυτήν και καταστήσωμεν γνωστάς εις το Ελληνικόν πλήρωμα της Εκκλησίας την Ιστορικήν αλήθειαν την αναφερομένην αστέ την αρχήν της εμφανίσεως του Τιμίου Σταυρού της ευρέσεως αυτού και της τιμητικής προσκυνήσεως αυτού ως τιμίου Ξύλου και ως οργάνου σωτηριώδους εν τη τελεσθείση σωτηριώδει οικονομία.
***
(1).
•Έτσι (Σεβασμιώτατος) προσφωνείτο μέχρι το 1922 ο Μητροπολίτης Αθηνών.
Τα «Μακαριότατος και πάσης Ελλάδος» θεσπίστηκαν δια νόμου από την Γ' εθνοσυνέλευση.
Τότε έγιναν (δια νόμου) και τα εξής αντικανονικά:
•Άπαντες οι επίσκοποι της ελληνικής επικρατείας έλαβον τον τίτλο του Μητροπολίτου. Έγιναν δηλ. Μητροπολίτες χωρίς να έχουν υπό την κυριότητα τους επισκοπές.
•Και ενώ αναβαθμίστηκαν σε Μητροπολίτες, μνημονεύονται ως Αρχιεπίσκοποι.
Κάθε Μητροπολίτης και Αρχιεπίσκοπος.

ΠΡΟΛΟΓΟΣ
Αρχές του 20οϋ αιώνος, και επί Αρχιεπισκόπου Θεοκλήτου Α' (+1931) μερικοί νεωτεριστές ορθόδοξοι χριστιανοί έβλεπαν τον Τίμιο Σταυρό με προτεσταντικό "μάτι".
Με τις αιρετικές τους πεποιθήσεις δημιούργησαν αναστάτωση στους κόλπους της Εκκλησίας.
Προς αναίρεση των πεπλανημένων τους δοξασιών, ο Αρχιεπίσκοπος Αθηνών ανέθεσε στο λόγιο, σοφό και άγιο Νεκτάριον Μητροπολίτη Πενταπόλεως (+ 1920) την σύνταξη σχετικής μελέτης.
Και ο άγιος Νεκτάριος συνέταξε: «ΙΣΤΟΡΙΚΗ ΜΕΛΕΤΗ ΠΕΡΙ ΤΟΥ ΤΙΜΙΟΥ ΣΤΑΥΡΟΥ (εφεξής: Ί. μ.)» (βλ. εκδόσεις «Ν. Παναγόπουλος» 1987 σσ. 44).
Το έργο αυτό είναι αξιόλογο. Περιέχει ενδιαφέροντα, ωφέλιμα και άγνωστα για πολλούς «στοιχεία». Εκτίθενται, όμως, σε γλώσσα πού η σύγχρονη γενιά δυσκόλως την κατανοεί.
Γι' αυτό παρουσιάζουμε το έργο αυτό απλουστευμένο και διαμορφωμένο. Προσιτό στο σύγχρονο κοινό, προς δόξα και τιμή του εν αγίοις Πατρός ημών Νεκταρίου Αρχιεπισκόπου Πενταπόλεως του θαυματουργού και προς ωφέλεια πάντων ημών.
Άγιε του Θεού πρέσβευε υπέρ ημών. ΑΜΗΝ.

ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ
1. Γιατί; 13
2. Ο Σταυρός στην πρωτοχριστιανική Εκκλησία 16
3. «Εν τούτω νίκα» 21
4. Εύρεση του Τιμίου Σταυρού 24
5. Πρώτη Ύψωση. Κυριακή Σταυροπροσκυνήσεως 28
6. Ναός της Αναστάσεως 30
7. Εγκαίνια. Προσκύνηση Τ. Ξύλου 33
8. Δευτέρα Ύψωση. 14 Σεπτεμβρίου 35
9. Πρόοδος Τιμίου Σταυρού 37
10. Θαύμα Τιμίου Ξύλου 39
11. Δόξα του Σταυρού 42
12. Όπλον κατά του διαβόλου 46
13. Πώς κάνουμε τον σταυρό μας 49
ΕΠΙΜΕΤΡΟ 53

1. Γιατί;

Προσκυνούμε τον Τίμιο Σταυρό με ευλάβεια, τον ασπαζόμαστε. Άλλα γιατί;
Ο άγιος Νεκτάριος απαντά: (σελ. 9-14): Ρώτησαν τον Ιερώνυμο Επίσκοπο Ιεροσολύμων(+ 420 μ.Χ.).
—Η Γραφή δεν λέει πώς πρέπει να προσκυνούμε τον Τίμιο Σταυρό, Σεις, λοιπόν, γιατί τον προσκυνείτε;
—Οι Ιουδαίοι (απάντησε) προσκυνούσαν την κιβωτό της Διαθήκης και τις πλάκες του δεκάλογου (πού λάξευσε ο Μωυσής) χωρίς να τους το λέει ο Θεός. Έτσι και 'μεις οι χριστιανοί, προσκυνούμε τον Τίμιο Σταυρό (χωρίς να το λέει ρητώς ο Θεός). Βέβαια, δεν προσκυνούμε τον Σταυρό ως Θεό, αλλά μέσα από την προσκύνηση μας, δείχνομε την αγαθή διάθεση μας
προς τον Σταυρωθέντα (ΡGτ. 40, σελ. 865).
Αναλυτικά:
Ο ΟΓ' ι. κανόνας της «Πενθέκτης» καθορίζει: Επειδή μέσω του Σταυρού επήλθε η σωτηρία μας, γι' αυτό οφείλομε να αποδίδομε στον Σταυρό τον βαθύτατο μας σεβασμό.
Και ο άγιος Νεκτάριος διασαφηνίζει:

•Δεν προσκυνούμε το ξύλο, αλλά τον σταυρό πού γίνεται από το ξύλο. Γι' αυτό, όταν «χαλάσει» ο Σταυρός, δεν προσκυνούμε το ξύλο (πού έφτιαχνε το σταυρό).

•Προσκυνούμε τον Τίμιο Σταυρό (λέει ο άγιος Φώτιος Πατριάρχης Κων/πόλεως (+ 886), γιατί επάνω του «εξετανύσθη» το Σώμα του Χριστού, έτρεξε το αίμα του, ποτίσθηκε από το αίμα του, και έγινε ξύλο ζωής, πού βλάστησε τη σωτηρία μας (Επιστολή Α).

•Προσκυνούμε το ξύλο του Σταυρού (λέει ο άγιος Ιωάννης ο Δαμασκηνός + 750 μ.Χ.) για τον ίδιο λόγο πού προσκυνούμε τη σπηλιά (πού γεννήθηκε ο Χριστός), τον Γολγοθά, την λόγχη, τα καρφιά, τον τάφο και τα όμοια, κατά το αγιογραφικό: «εισελευσόμεθα εις τα σκηνώματα αυτού, προσκυνήσωμεν εις τον τόπον ου έστησαν οι πόδες αυτού» (Ψαλμ. 131, 7) (Ακριβής Έκδοσις ορθοδόξου πίστεως, Δ).17

4. Εύρεση του Τιμίου Σταυρού

Οι νεωτεριστές (της εποχής του αγίου Νεκταρίου) αμφέβαλαν ακόμα για το εάν η αγία Ελένη βρήκε πράγματι τον Τίμιο Σταυρό. Επειδή (ισχυρίζονταν) ο ιστορικός Ευσέβιος πού έγραψε τον βίο του αγίου Κω ν/νου σιωπά, δεν γράφει τίποτε επ' αυτού.
Ο άγιος Νεκτάριος τους απαντά (σελ. 20-22):
•Το ότι ο Ευσέβιος δεν ασχολείται μ' αυτό, δεν σημαίνει πώς η αγία Ελένη δεν βρήκε τον Σταυρό. Ο Ευσέβιος σιωπά και για άλλα (σημαντικά) γεγονότα. Μήπως αυτό σημαίνει πώς δεν έγιναν;
•Δεν είναι λογικό και δίκαιο να στηρίζεσθε στην σιωπή του, και να αρνείσθε ένα τέτοιο γεγονός. Την στιγμή μάλιστα πού υπάρχουν «ντοκουμέντα» της εποχής εκείνης, και πάνω απ' όλα έχει γίνει (η εύρεση του Τ. Σταυρού) κοινή πίστη της Εκκλησίας.
Ο άγιος στη συνέχεια παραθέτει μαρτυρίες των ιστορικών Σωκράτους (+ 450) και Σωζομένου (+ 6ος αιών), πού μας λένε:
Ο τάφος του Χριστού είχε γίνει τόπος προσκύνησεως για τους χριστιανούς. Πλήθος πιστών συνέτρεχε προς προσκύνηση του.
Οι δε ιουδαίοι για να εκδικηθούν τους χριστιανούς «έθαψαν» τον τάφο του Χριστού με βουνό από μπάζα και από χώματα. Έθαψαν μαζί και τους τρεις σταυρούς, (του Χριστού και των, ληστών), τα καρφιά, και την επιγραφή «Ι.Ν.Β.Ι.», πού έγραψε ο Πιλάτος.
Και δεν έμειναν σ' αυτό. Πάνω στον Πανάγιο Τάφο του Χριστού έκτισαν ναό της Αφροδίτης. (Δηλαδή ειδωλολατρικό, δαιμονικό ναό). Ενώ δίπλα στο διαβολικό ναό έστησαν και το άγαλμα της.
Πέρασαν τριακόσια χρόνια. Και πάνω στον Πανάγιο τάφο του Χριστού «βασίλευε» ακόμα ο ναός των δαιμόνων!
Το 326 μ.Χ. η αγία Ελένη πήγε με λαχτάρα στα Ιεροσόλυμα για να προσκυνήσει τους αγίους τόπους. Έψαχνε εναγωνίως να βρει τον Τάφο του Χριστού, έψαχνε και για τον Σταυρό του. Ματαίως.
Ρωτώντας έμαθε το «μυστικό».
Βάζει εργάτες και γκρεμίζουνε το άγαλμα της Αφροδίτης, ισοπεδώνοντας και το ναό της. Πετούν τα μπάζα και τα χώματα. Σκάβουν. Σκάβουν βαθειά, πολύ βαθειά.
Και βρίσκουν τον Τάφο του Χριστού, τους τρεις σταυρούς, τα καρφιά, και την πινακίδα (σανίδα) πού ο Πιλάτος έγραψε «Ι.Ν.Β.Ι.».
Ήταν 6η Μαρτίου 326 μ.Χ.
Όμως: Δεν ήξεραν ποιος από τους τρεις σταυρούς, ήταν του Χριστού. Και για να το διαπιστώσουν έχαναν το εξής:
Στη πόλη (Ιεροσόλυμα) η γυναίκα, ενός επισήμου άνδρα ήταν άρρωστη για πολύ καιρό, και τώρα βρίσκονταν στα τελευταία της.

Ο επίσκοπος Μακάριος (+ 333) η αγία Ελένη (+ 335) πήραν τους τρεις σταυρούς και πήγαν στο σπίτι της ετοιμοθάνατης γυναίκας. Όποιος σταυρός θα έκανε εδώ το θαύμα, θα ήταν του Χριστού.
Προσευχήθηκαν θερμά. Πέρασαν τον ένα σταυρό πάνω από το κρεββάτι της ετοιμοθάνατης, πέρασαν και τον άλλο, αλλά «ουδέν σημείον». Πέρασαν και τον τρίτο, και το θαύμα έγινε. Η ετοιμοθάνατη άνοιξε τα μάτια της, ανέκτησε τις δυνάμεις της, σηκώθηκε από το κρεββάτι, και περπάτησε!
Και πήραν το μεγάλο μήνυμα, πώς ο Σταυρός πού έκανε το θαύμα, ήταν του Χριστού.
Ο Κων/νος το μεν ξύλο του Σταυρού το έθεσε στο ναΐσκο του παλατιού σε πολυτελέστατη θήκη, τα δε καρφιά, ένα έβαλε στην περικεφαλαία του για να αποκρούονται τα βέλη των έχθρων, και άλλο στο χαλινάρι του βασιλικού του αλόγου, καθώς προείπεν η Γραφή: «Και έσται το επί τω χαλινώ του ίππου άγιον τω Κυρίω Παντοκράτορι» (Ζαχ. 14, 20)(5. Εξ' αυτού, ο χαλινός του βασιλικού αλόγου είχε αποκτήσει τέτοια Ιερότητα, ώστε ορκίζονταν σ' αυτόν. «Μα την δύναμιν του αγίου χαλινού» έλεγαν. (Μητροπολίτου Νικοπόλεως Μελετίου, Η Ε' Οικουμενική Σύνοδος, σελ. 554, βλ. οποσ.).
Η αγία Ελένη το κάθετο (και μεγαλύτερο) ξύλο του Σταυρού το δώρησε στον επίσκοπο Μακάριο για την πόλη Ιερουσαλήμ.
Το οριζόντιο ξύλο, καθώς και τα καρφιά (τους ήλους) πού κάρφωσαν το Σώμα του Κυρίου, τα πήρε μαζί της στην Πόλη, και τα δώρησε στον υιό της και βασιλέα Κων/νο.


7. Εγκαίνια.
Προσκύνηση Τιμίου Ξύλου

• Στις 13 Σεπτεμβρίου 335 έγιναν τα εγκαίνια του μεγαλοπρεπούς ι. ναού της Αναστάσεως του Κυρίου: «τη ΙΓ' του αυτού μηνός, μνήμη των εγκαινίων της αγίας του Χριστού και Θεού ημών Αναστάσεως» (Συναξάριον 13 Σεπτεμβρίου).
Στο μεγάλο αυτό γεγονός των εγκαινίων (και μάλιστα ενός τέτοιου μεγαλοπρεπούς ναού) προσέτρεξε πλήθος πιστών, όχι μόνο από την Ιερουσαλήμ, αλλά και από τα περίχωρα και από μακρυά.
Ήταν φυσικό όλο αυτό το πλήθος να θέλει να προσκυνήσει τον Τίμιο Σταυρό (πού βρέθηκε εκεί πού τώρα εγκαινιάζεται ο ναός της Αναστάσεως).
Για τον λόγο αυτό (μας πληροφορεί ο άγιος Νεκτάριος, σελ. 33) οι Επίσκοποι, πού συμμετείχον στα εγκαίνια, έκριναν:
Την επομένη των εγκαινίων (14η Σεπτεμβρίου) το Τίμιο Ξύλο να υψώνεται, να το βλέπει ο λαός, να το προσκυνεί και να αγιάζεται.
Από τότε (14 Σεπτεμβρίου 335 μ.Χ.) και κάθε χρόνο, την ημέρα αυτή, υψώνονταν στον ί. ναό της Αναστάσεως το Τίμιο Ξύλο.
Μάλιστα δε, η ημέρα αύτη ήταν εξ' ολοκλήρου αφιερωμένη στη προσκύνηση του Τιμίου Σταυρού, χωρίς δηλαδή να επισκιάζεται από άλλα εκκλησιαστικά γεγονότα.
Γι' αυτό, όταν ανήμερα της 14ης Σεπτεμβρίου 407 μ.Χ., πέθανε ο μεγάλος άγιος και οικουμενικός Διδάσκαλος της Εκκλησίας μας ο Ιωάννης ο Χρυσόστομος, η μνήμη του μετετέθη.
Λέει το συναξάριο: «Τη αυτή ημέρα (14η Σε-πτεμβρίου), η κοίμησις του εν Αγίοις Πατρός ημών Ιωάννου Αρχιεπισκόπου Κωνσταντινουπόλεως του Χρυσοστόμου, εν ταύτη γαρ ανεπαύσατο, αλλά δια την εορτήν του τιμίου Σταυρού μετετέθη η τούτου εορτή εις τον Νοέμβριον μήνα».

8. Δευτέρα Ύψωση. 14 Σεπτεμβρίου.

Μετά την πρώτη ύψωση (και προσκύνηση) του Τ. Σταυρού (6ης Μαρτίου 326 μ.Χ.) και μετά από τριακόσια χρόνια, ακολούθησε η δευτέρα και επισημότερα Ύψωση (και προσκύνηση) του Τιμίου Σταυρού (14 Σεπτεμβρίου 629 μ.Χ.).
Θα το δούμε.
Οι Πέρσες είχαν μπει στα Ιεροσόλυμα (615 μ.Χ.). Αιχμαλώτισαν τον Πατριάρχη Ιεροσολύμων Ζαχαρία (609-632 μ.Χ.) και πλήθος χριστιανών, αρπάζοντας ταυτόχρονα και το Τίμιο Ξύλο, πού φυλάσσονταν στην πόλη (ναό της Αναστάσεως).
Έτσι καταλύθηκε και η γιορτή της προσκυνήσεως του Τιμίου Ξύλου (14 Σεπτεμβρίου).
Ο βασιλιάς Ηράκλειος (610-636 μ.Χ.) εκστρατεύει κατά των Περσών και τους κατατροπώνει (626 μ.Χ.).
Οι αιχμάλωτοι γυρίζουν στην πατρίδα τους Ιερουσαλήμ, ενώ ο ίδιος (ο βασιλιάς) με το Τίμιο Ξύλο, επιστρέφει νικητής στην Πόλη. Κατά την θριαμβευτική του είσοδο σ' αυτή (628 μ.Χ.), και κατά την επιθυμία του, πριν από το «άρμα του θριάμβου» προπορεύονταν (σε ειδική αμαξά) το ξύλο του Σταυρού.
Τον επόμενο χρόνο (629 μ.Χ.), ο Ηράκλειος πηγαίνει στα Ιεροσόλυμα για να παραδώσει στον Πατριάρχη Ζαχαρία το τίμιο Ξύλο.
Και στις 14 Σεπτεμβρίου του ιδίου έτους (629) ο Ηράκλειος, με το Ξύλο του Σταυρού στα χέρια του, ο Πατριάρχης, κλήρος και λαός, ανέβηκαν στο Γολγοθά.
Ο βασιλιάς σήκωσε ψηλά (ύψωσε) το Τίμιο Ξύλο, ενώ κλήρος και λαός έπεσε χάμω προσκυνώντας Το.
Ταυτόχρονα χειροκροτούσε τον βασιλιά, ψέλνοντας τον τότε εθνικό μας ύμνο: «Σώσον Κύριε τον λαόν σου...»
Έτσι: Στις 14 Σεπτεμβρίου 629 μ.Χ. το Πανάγιο ξύλο τοποθετήθηκε ξανά στην αγία πόλη της Ιερουσαλήμ, και έγινε ξανά η ημέρα αυτή, ημέρα του «Σταυρού».
Ήταν η δευτέρα και πανηγυρικωτέρα Ύψωση του Τ. Σταυρού στο τόπο του Γολγοθά.
Κι' από τότε μέχρι σήμερα, η ημέρα αυτή (14 Σεπτεμβρίου) γιορτάζεται λαμπρώς στην Εκκλησία μας (8. Η ήμερα αύτη (του «Σταυρού») φέρει «τα ίσα της αγίας και Μεγάλης Παρασκευής». Δηλαδή: Όση ιερότητα έχει. η Μ. Παρασκευή, έχει και η ανωτέρω ήμερα του Σταυρού (14 Σεπτεμβρίου).

9. Πρόοδος Τ. Σταυρού
(1η Αυγούστου)

Ό άγιος Νεκτάριος γράφει για την γιορτή αυτή (σελ. 34):
Λέγεται «πρόοδος» του Τ. Σταυρού, διότι μετά την προσκύνηση του Τιμίου Ξύλου, γινόταν στην Πόλη λιτανεία, προπορευόμενου του Τιμίου Ξύλου.
Ο Κων/νος Πορφυρογέννητος (913-959) στο «έκθεσις Βασιλείου τάξεως» (κεφ. 8), περιγράφει λεπτομερώς για το πώς γινόταν η προσκύνηση και η λιτανεία του Τ. Ξύλου. Γράφει:
•Επτά ημέρες πριν (23 Ιουλίου) το Τίμιο Ξύλο «έβγαινε» από το παλάτι και κατατίθετο προς προσκύνηση .
•Κατόπιν, και επί δύο περίπου εβδομάδες (μέχρι 13 Αυγούστου) γινόταν ή «πρόοδος» του Τιμίου Ξύλου. Λιτανεία, πού περνούσε απ' όλους τους δρόμους, απ' όλα τα σπίτια, από τα τείχη της πόλεως, από τα περίχωρα της, αγιάζοντας τα πάντα.
•Στις 14 Αυγούστου το Τίμιο Ξύλο ξανάμπαινε εν «πομπή» στο παλάτι, αγιάζοντας τους κοιτώνες, κι' όλο το παλάτι. «Τη αύτη ημέρα, (14η Αυγούστου), μνήμη της εις το παλάτιον ανακομιδής του Τιμίου Σταυρού» αναφέρει το συναξάριο της ημέρας.
•Τέλος: Εναποτίθενταν στη μόνιμη του «κατοικία», στο ναΐσκο «αγ. Θεοδώρων» του παλατιού.
Η «πρόδος» του Τ. Σταυρού γιορτάζεται μέχρι σήμερα στην Εκκλησίας μας. (1η Αυγούστου).

ΕΠΙΜΕΤΡΟ

Ο Τίμιος Σταυρός:
•Στον Μ. Κων/νο εμφανίσθηκε σα Φως, πού άστραφτε πιο πολύ και από τον ήλιο.
•Στην Απαμεία Αντιοχείας κατά την λιτανεία «εξέπεμπε» φώς-φωτιά.
•Στα Ιεροσόλυμα εμφανίσθηκε (7η Μαΐου 350 μ.Χ.) σα φως πού κάλυπτε ολόκληρη την πόλη.
•Και σα φως θα εμφανισθεί στο στερέωμα του ουρανού κατά την ήμερα της Δευτέρας Παρουσίας του Χριστού.
Φως ο Σταυρός! Και δεν γίνεται διαφορετικά. Γιατί, ο Σταυρός είναι η μεγάλη δόξα του Χριστού (το είδαμε).

•Είναι φυσικό το φως του Σταυρού να φωτίζει.
Και φωτίζει. Τους πιστούς πού προσκυνούν τον Σταυρό με πίστη και ταπείνωση.
«Λάμψον ο του Κυρίου Σταυρός, τας φεγγοβόλους αστραπάς, Σου της χάριτος, καρδίας των σε τιμώντων».(Τριώδιον, Εσπερινός Κυριακής, Σταυροπροσκυνήσεως).

• Είναι επίσης φυσικό το φως του σταυρού να καίει τους διεστραμμένους δαίμονες. Και τους καίει. «Θεωρούμενος δαίμονας καίει, και εκτυπούμενος τούτους φλέγων δείκνυται» (Τριώδιον, Δ' Κυριακή Εσπέρας) Το λένε και οι ίδιοι δαίμονες:
—Γιατί να φοβούμαστε το ξύλο πού σταυρώθηκε ο Ναζωραϊος; (Είπε διάβολος σ' άλλο διάβολο).
—Βρε (του άπαντα) δεν φοβούμαστε το ξύλο, αλλά την ανυπόφορη αστραπή, πού «εκτοξεύεται» απ' αυτό (βλ. Ένας Ασκητής Επίσκοπος, έκδ. Ζ', σελ.
114).

Όμως: Τί ακριβώς είναι ο Σταυρός; Είναι σαν την Ιερή εικόνα;
Ο άγιος Νεκτάριος λ.χ. εικονίζεται σε μια εικόνα. Αλλ' ο άγιος στην εικόνα δεν είναι ζωντανός, δεν είναι το «σώμα» του, η ψυχή του, η ζωντανή του παρουσία. Απλώς, τιμώντας την εικόνα, του, η τιμή «διοχετεύται» σ' Αυτόν. Τον τιμούμε δηλαδή μέσω της εικόνος του.
Όμως, η εικόνα αυτή καθ' εαυτή είναι άψυχη, νεκρή.
Ισχύει το ίδιο και για τον Σταυρό; Μπορούμε δηλαδή να πούμε, πώς κι' ο Σταυρός είναι άψυχος, νεκρός;
Όχι. Ο Σταυρός δεν είναι άψυχος, νεκρός. Έχει ζωή.
Αναλυτικά:
Στο θυσιαστήριο (αγ. Τράπεζα) γίνεται η θυσία, η λατρεία του Θεού. Το θυσιαστήριο δηλαδή γίνεται ο Γολγοθάς, ο Σταυρός, όπου θυσιάσθηκε ο Χριστός.
Και το θυσιαστήριο φτιάχνεται από τα ίδια υλικά, πού φτιάχνεται κι' ο Σταυρός (πέτρα, ξύλο, μάρμαρο κ.ά.).
Θυσιαστήριο, Γολγοθάς και Σταυρός ταυτίζονται. Όμως η Γραφή λέει, πώς το θυσιαστήριο έχει αυτιά πού ακούει: «Θυσιαστήριον, θυσιαστήριον, τάδε λέγει Κύριος» (Γ' Βασιλ. 13,2). Και στόμα πού ομιλεί: «Και ήκουσα του θυσιαστηρίου λέγοντος» (Άποκ. 16,7).
Εφόσον το θυσιαστήριον (πού είναι άψυχη ύλη) έχει αυτιά πού ακούει, και στόμα πού ομιλεί, άρα έχει και ζωή. Είναι ζωντανό! Η όχι;
Και εφόσον θυσιαστήριο και Σταυρός ταυτίζονται, άρα και ο Σταυρός έχει ζωή! Είναι ζωντανός. Ζωηφόρος!
Είναι και Ζωοποιός! Δίδει, χορηγεί ζωή.
Και γι' αυτό εμείς οι ορθόδοξοι χριστιανοί απευθυνόμαστε «προσωπικά» σ' Αυτόν. Προσευχόμαστε στο Σταυρό: «Σταυρέ του Χριστού σώσον ημάς τη δυνάμει σου».

Ο Τ. Σταυρός σα Φως, σα Ζωηφόρος, και σα Ζωοποιός, σε ποια τάξη κατατάσσεται;

•Στην τάξη των αγγέλων; Είναι δηλαδή ο Σταυρός
σαν τους αγγέλους;
Μα διατάσσει αγγέλους! (Άποκ. 9, 14). 'Άρα είναι υπεράνω των αγγέλων.
•Μήπως είναι ο ίδιος ο Θεός;
Όχι, γιατί διατάσσεται από τον Θεό (Γ΄ Βασιλ. 13, 2). Άλλα και δοξάζει τον Θεό (Άποκ. 16, 7).
'Άρα είναι κατώτερος του Θεού, και ανώτερος των αγγέλων.
Τ' ακούμε κάθε τόσο στην Εκκλησία μας, στις «απολύσεις» του εσπερινού και της θ. λειτουργίας, όπου κατά σειρά επικαλούμαστε πρώτον τον Χριστόν, δεύτερον την Θεοτόκο, τρίτον τον Τίμιον και Ζωοποιόν Σταυρόν και τέταρτον τους Επουρανίους αγγέλους.
«Σταυρέ του Χριστού σώσον ημάς τη δυνάμει σου».
«Η αήττητος και ακατάλυτος και θεία δύναμις του Τιμίου και Ζωοποιού Σταυρού, μη εγκαταλίπης ημάς τους αμαρτωλούς» ΑΜΗΝ.


Αναδημοσίευση από: theotokis.blogspot.com
Αρχική πηγή: www.zoiforos.gr(απόσπασμα)