Περί ανίας

Στις βιομηχανοποιημένες σημερινές κοινωνίες η μακρά ανεργία των νέων και η πρόωρη συνταξιοδότηση των ωρίμων, δημιουργούν μια χρόνια ανία, που ξεσπά σε πράξεις αλόγιστης βίας ή βαρύθυμης απραξίας.

Ο άνθρωπος αρρωσταίνει από ανία και όχι μόνο όταν δε δουλεύει. Καμιά φορά και το αντίθετο. Οι ακατανόητες επιθέσεις με εκρηκτικά φανερώνουν αυτή τη σκοτεινή πλευρά του σύγχρονου παγκοσμιοποιημένου οικονομικού θαύματος. Ίσως, όπως έχει γραφεί, «η χειρότερη κατάσταση από τη μη επίτευξη των στόχων είναι να τους πετύχει κανείς όλους». Μόνο που τότε θα φταίνε οπωσδήποτε οι στόχοι.
Τα αδιέξοδά μας είναι μεταφυσικά και δεν μπορούμε να ξεφύγουμε με φυσικές διεξόδους.

Ο άνθρωπος, που είναι «μοναδικός στην τάση του να ανιά», ζητά να γλυτώσει από το καθημερινό κάτεργο. Αλλά, όπως γράφει ο Εξυπερύ στη «Γη των ανθρώπων», «το κάτεργο δε βρίσκεται εκεί που δίνονται κασμαδιές. Δεν υπάρχει υλική φρικαλεότης. Το κάτεργο βρίσκετ’ εκεί που δίνονται κασμαδιές, που δεν έχουν νόημα»

Στην πραγματικότητα η ανία γεννιέται απ’ τα πολλά ψέματα που έχει πει ο καθένας στον εαυτό του, απ’ τις ατέλειωτες δικαιολογίες, που επιστρατεύει, για να γυαλίζει το είδωλό του. Γι’ αυτό και οι πιο ανιαροί συνομιλητές είναι αυτοί που συνεχώς για κάτι δικαιολογούνται.

Από την άλλη μεριά, όσο πιο καλοστημένη είναι η εικόνα του εαυτού μας, τόσο πιο στενό και απομονωμένο το κελί της αυτοφυλάκισής μας. Η εισόρμηση της ανίας αναπόφευκτη.
Στα γερμανικά η ανία αποδίδεται με τη λέξη Langweile, που σημαίνει κατά λέξη «μεγάλο χρονικό διάστημα», χωρίς παρελθόν και δίχως μέλλον, που δημιουργεί απελπισία και αποστροφή, σ’ ένα χρόνο κενό και ακίνητο.

Αλλά η ανία, αίσθημα διαχρονικό και πανανθρώπινο, δε φαίνεται να προκαλείται τόσο από εξωτερικές καταστάσεις. Αυξάνει όσο ο άνθρωπος φεύγει απ’ αυτό που «οφείλει» και ρίχνεται ακράτητος σ’ ό,τι «επιθυμεί». Ύστερα έρχεται ο κορεσμός, η πλήξη, για να εξελιχθεί σε «άκαρπη θλίψη».

Στα πνευματικά βιβλία κι αγωνίσματα η ανία συγγενεύει με το πρώτο από τα επτά θανάσιμα αμαρτήματα, την ακηδία. Ίσως και να γεννιέται απ’ αυτή, την αφροντισιά, τη χρόνια αμέλεια, τη μακριά απροετοιμασία, την αποθάρρυνση, τη «χυδαία μελαγχολία».

Η ακηδία ναρκώνει και παροπλίζει τις δυνάμεις της ψυχής και ύστερα ξεσηκώνει εναντίον της όλα μαζί τα άλλα πάθη. Γι’ αυτό απ’ όλα είναι το βαρύτερο. Έπειτα ο νους σκοτίζεται, επειδή ο σκοτασμός του, όπως λέει ο άγιος Ισαάκ ο Σύρος, προέρχεται από την οκνηρία και την ανελεημοσύνη.

Ας το καλοεξετάσουμε, οι δύο αυτές αιτίες ίσως να ευθύνονται ουσιαστικά και για την αυξανόμενη ανία του πολιτισμένου κόσμου, που τις ευνοεί.

Στον τόπο όπου ανθίζει η προσπάθεια για την προσέγγιση του θελήματος του Θεού και την προσφορά στο συνάνθρωπο, είναι δύσκολο να φυτρώσουν τα βασανιστικά ζιζάνια της ανίας. Οι εντολές για την αγάπη στο Θεό και στον άνθρωπο δεν φανερώνουν μόνο το δρόμο για να κερδίσουμε τη μέλλουσα ζωή, αλλά και για να ζήσουμε αληθινά δημιουργικά, να ευτυχήσουμε στην παρούσα, όπως περίτρανα καταφαίνεται στη ζωή των αγίων.

Τη λύση του δράματος της ανίας, που εμφανίζεται και όταν τίποτε εξωτερικό δεν τη δικαιολογεί, δεν μπορούμε τελικά να την περιμένουμε απ’ έξω. Από μέσα μας φωτίζουμε τα εξωτερικά πράγματα, ακόμη και τα πιο μαύρα.

Από την ψυχή μας μπορούμε να μάθουμε γιατί αξίζει ο καθένας μας να κοπιάζει, να ελπίζει, να ζει.

Ύστερα έχουμε να καταθέσουμε πρώτοι εμείς το ένα ή τα πολλά τάλαντά μας στην τράπεζα της χάριτος του Θεού και να κρατάμε τις λαμπάδες μας αναμμένες από τη φλόγα της Θείας Αγάπης.

Πηγή: Χριστιανική Φοιτητική Δράση
www.xfd.gr